استراتژی بوسه برای خلاصه‌نویسی در روزنامه‌نگاری

12 فروردين 1396

آیا استاندارد خاصی برای انتخاب تعداد کلمات یا واژه‌های یک گزارش خبری، یادداشت و گفتگو و ... وجود دارد؟ آیا آن‌طور که خیلی‌ها معتقدند همیشه اصل کوتاه بنویس و مخاطب بیشتر جذب کن واقعیت دارد؟

برخی پژوهش‌ها دراین‌باره نشان می‌دهد که مطالبی مانند گزارش‌های خبری تنها تا ۵۰۰ یا ۱۰۰۰ کلمه اول خواننده دارند و بعدازآن مخاطب میل چندانی به خواندن ادامه مطلب نشان نمی‌دهد. آیا در این صورت گزارش‌های خبری خیلی طولانی و یا گفت‌وگوهای چند هزارکلمه‌ای خوانده می‌شوند؟ در اینجا به چند نمونه از اصولی که این اصل را موردبررسی قرار داده‌اند نگاهی شده است.

استراتژی کیس (بوسه(

استراتژی کیس (بوسه) یکی از اصول طراحی‌های ساده و دور از پیچیدگی است. اصلKISS مخفف عبارت«Keep It Short, an Say» به معنی «کوتاهش کن و بگو!» است و البته در برخی متون دیگر ارتباطات با عنوان «Keep It Short and Simple»به معنای «کوتاه و ساده‌اش کن» معروف شده است. این اصل عنوان می‌کند که اکثر سیستم‌ها وقتی ساده و دور از پیچیدگی باشند، عملکرد بهتری خواهند داشت؛ بنابراین سادگی باید هدف اصلی و کلیدی در طراحی سیستم‌ها باشد و از پیچیدگی‌های بیهوده در آن‌ها اجتناب کرد.

اصل بوسه و رسانه

یکی از کاربردهای این اصل را می‌توان در رسانه نیز یافت. بسیاری از کارشناسان و مدرسان اصول خبرنویسی با تکیه‌بر همین اصل (KISS) بر مختصر و مفید بودن عبارت‌ها و جمله‌هایی که قرار است خبری را گزارش دهد، تأکید می‌کنند.بر اساس بررسی‌ها و تحقیقات جامع سازمان «ارتباط با سیاست‌گذاران در مورد جمعیت و بهداشت»؛ هدف استفاده از اصل KISS را انتشار خبری خلاصه و درعین‌حال کامل و موجز معرفی می‌کنند. خبری ساده، کوتاه، خلاصه و اثرگذار که از قابلیت چاپ و پخش هم برخوردار است. این خبر ساده، کوتاه و کامل یا توسط یک خبرنگار نوشته‌شده و منتشر می‌شود یا روزنامه‌نگاران می‌توانند از آن به‌عنوان یک نقطه شروع بسیار ایدئال برای تهیه اطلاعات تکمیلی به‌منظور نوشتن یک گزارش، مقاله یا برنامه تلویزیونی یا رادیویی استفاده کنند.به‌طورمعمول، یک خبر ساده، خلاصه، موجز و کامل، به‌طور هم‌زمان توسط تعدادی از روزنامه‌نگاران منتشر می‌شود؛ اما اولین و مهم‌ترین قدم در نوشتن و انتشار چنین خبری (ساده، خلاصه و درعین‌حال کامل) این است که دربرگیرنده همه واقعیت باشد.

به‌طورکلی اگر داستان خبر مربوط به رویدادی در یک سازمان پژوهشی باشد، وقتی در قالب یک خبر کوتاه اما کامل از رسانه‌ها پخش می‌شود که ارزش انتشار داشته باشد. درواقع از میان همه ارزش‌های خبری، بهانه خبری (News Peg) اصلی‌ترین عامل به شمار می‌آید که یک رویداد را که سال‌ها تحقیق و پژوهش را پشت سر گذاشته، در قالب یک رویداد خبری مهم اما کوتاه منتشر شود.بهانه خبری می‌تواند رویدادی بیرونی باشد که به کارشناسان و متخصصان حوزه یک سازمان مربوط باشد.

ویژگی خبرهای کوتاه و خلاصه

خبر ساده، خلاصه، کوتاه و موجزی که برای انتشار نوشته می‌شود باید شبیه به یک سرمقاله کوتاه روزنامه یا یک آیتم خبری کوتاه رادیو یا تلویزیون باشد.چنین خبری باید:

داستانی را روایت کند که مخاطب مایل به خواندن یا شنیدن آن باشد. به‌عبارت‌دیگر انتشار آن خبر خلاصه، ساده و اثرگذار پاسخی باشد برای یکی از سؤال‌های زیر:

 آیا این خبر درباره مردم است؟

 آیا روی مردم اثر می‌گذارد؟

 آیا تازه، چشمگیر و دراماتیک است؟

 آیا بحث‌برانگیز و چالشی است؟

 آیا در مورد یا نقل‌قولی از یک فرد سرشناس است؟

با عنوانی کوتاه و تحریک‌کننده آغاز شود که در حقیقت جوهره و زیرساخت اصلی یک داستان را تشکیل می‌دهد.

اولین پاراگراف پس از عنوان (تیتر) باید مبین حقایق و دلایلی بر توضیح اهمیت بیان چنین خبری باشد. در حقیقت چنین ساختاری همان شیوه «هرم وارونه» که بهترین راه برای انتخاب گزارش مهم‌ترین اطلاعات است؛ بنابراین

طوری بنویسید که اولین پاراگراف همچون قلابی مخاطب را به دام بیندازد. انتخاب با شماست:

 مشکل را برجسته کنید.

 یک فرد را نشانه بگیرید.

پاراگراف دوم می‌تواند طوری سازمان‌دهی شود که دلیل انتشار آن خبر و اهمیت بیان آن را توضیح دهد.

شامل عناصر مهم خبری باشد.

 چه کسی؟

 چه چیزی؟

 چه وقت (کی)؟

 کجا؟

 چطور؟

 چرا؟

چک کردن عددها را فراموش نکنید

وقتی خبری کوتاه، ساده و درعین‌حال کامل را (هرقدر هم با سرعت) برای انتشار آماده می‌کنید، قبل از انتشار باید اسامی، مقیاس‌ها، اعداد و ارقام و تاریخ آن را برای به‌دقت کنترل کنید و از صحت و درستی آن مطمئن شوید. ضمناً به یاد داشته باشید که عبارت‌های مخفف شده را به‌درستی استفاده می‌کنید.

از قانون کیس به‌درستی استفاده کنید. یک خبر ساده، کوتاه و درعین‌حال کامل نباید بیشتر از پانصد کلمه (یک الی دو صفحه بافاصله خط استاندارد) باشد.

فقط به عناصر مهم خبری بچسبید (توجه کنید). تحکم کننده ننویسید.

از نوشتن اعداد زیاد اجتناب کنید. روزنامه‌نگاران زیادی هستند که از ریاضی متنفرند!

جلوی خودتان را برای پرسیدن پرسشی مستقیم از یک فرد سرشناس نگیرید.

به یاد داشته باشید که فرد در دسترس همیشه امکان تهیه یک گزارش یا مصاحبه مفصل را برایتان فراهم می‌کند، پس همه اطلاعات ارتباطی (شماره تلفن، موبایل و آدرس محل کار و سکونت) افراد مرتبط باخبرتان را برای خود نگهدارید.

درنهایت باید این جمله از «آلبرت انیشتین» را به خاطر داشت که اگر نتوانید چیزی را به‌سادگی توضیح دهید، نمی‌توانید آن را به‌خوبی درک کنید.