جاودانه‌های سینما: عمر شریف

07 مرداد 1395

چهره‌ای محجوب و دوست‌داشتنی

اولین تصویری که از عمر شریف در ذهنم نقش می‌بندد حضور گرم و تأثیرگذارش در سریال جزیره اسرارآمیز است که در دهه 60 از شبکه اول سیما پخش می‌شد. عمر شریف با آن چهره محجوب و مثبتش در نقش «کاپیتان نمو» هیچ‌گاه از ذهنم فراموش نشد. در آن دوران بی‌برنامگی تلویزیون و فعالیت تنها دو شبکه رسمی سریال «جزیره اسرار» آمیز غنیمت بزرگی بود که به‌راحتی نمی‌شد از کنارش گذشت. چندی پیش به مدد اینترنت موفق به دیدن دوباره سریال شدم. بازی زیبا و متفاوت عمر شریف با دوبله جادویی جلال مقامی هنوز هم دیدنی و قابل‌ستایش بود.

عمر شریف را باید ستاره‌ای باشهرت جهانی بدانیم. ستاره‌ای که با کارگردانان و بازیگران طراز اول سینمای جهان همکاری کرد و کارنامه پربار و درخشانی را برای خود رقم زد. بانام اصلی میشل شلهوب 10 آوریل 1932 در شهر اسکندریه مصر متولد شد. تحصیلات اولیه را در کالج ویکتوری قاهره سپری کرد. اصلیت پدر و مادرش لبنانی و از خانواده‌ای ثروتمند محسوب می‌شدند. در همان اوایل کار بعد از مسلمان شدن نام خود را از میشل شلهوب به عمر شریف تغییر داد و این سر آغازی بود برای بازیگری که سودای جهانی‌شدن داشت. شریف بازیگری را به‌طورجدی از 1953 آغاز کرد. ازدواجش با فاتح حمامه یکی از چهره‌های پرنفوذ دنیای عرب او را به موفقیت بزرگی رساند. بعد از یک دهه حضور قوی در سینما و تلویزیون مصر عمر شریف به‌عنوان معروف‌ترین و جذاب‌ترین ستاره سینمای عرب به‌کل دنیا معرفی شد.

شریف طی سال‌های 1955 تا 1960 در فیلم‌های بسیاری ظاهر شد اما «گوها» به کارگردانی ژاک باراتیه در سال 1959 موردتوجه منتقدان و محافل هنری قرار گرفت. زمانی که دیوید لین انگلیسی به دنبال چهره‌ای شرقی برای فیلم جدیدش بود عمر شریف را برای نقش دوست خشن لورنس با بازی فراموش‌نشدنی پیتر اوتول برگزید. جذابیت چهره و بازی قدرتمند شریف در نقش یک راهزن عرب او را به یک هنرپیشه بین‌المللی تبدیل کرد و درهای شهرت را به سویش گشود.

کارنامه بازیگری عمر شریف طی سال‌های 1960 تا 1970 تغییرات بزرگی به همراه داشت. «سقوط امپراتوری رم» (آنتونی‌مان)، «رولزرویس زرد» (آنتونی اسکوئیت)، «اسب کهر را بنگر» (فرد زینه مان)، «دختر مسخره»(ویلیام وایلر)، «دکتر ژیواگو» (دیوید لین) و «شب ژنرال‌ها» (آننتونی لیتواک) آثار درخشانی بود که عمر شریف در آن‌ها بازی کرد و محبوبیتش را صدچندان کرد. بسیاری از سینما دوستان اوج کارنامه بازیگرش را فیلم تحسین‌شده «لورنس عربستان» می‌دانند.

عمر شریف در کنار آنتونی کوئین و پیتر اوتول به محبوبیت و ستایش موردنیازش دست‌یافت. لورنس عربستان اسکار بهترین فیلم آن سال جوایز اسکار را به خودش اختصاص داد و عمر شریف نیز در بهت همگان نامزد دریافت جایزه مکمل مرد شد. فیلم‌های ماجرای افسانه‌ای مارکوپولو طلای مکنا و مایرلینگ موفقیتی برایش به همراه نداشت. دراین‌بین تنها ساخته فرد زینه مان «اسب کهر را بنگر» او را به‌عنوان بازیگری بین‌المللی معرفی کرد. نقش اصلی را گری گوری پک بر عهده داشت ولی عمر شریف این بار هم در کنار آنتونی کوئین در نقش یک دکتر بازی زیرپوستی زیبایی ارائه داد و موردتوجه قرار گرفت.

دیوید لین که از همکاری با شریف در لورنس عربستان خشنود بود و او را به شهرت بزرگی رسانده بود بار دیگر او را برای ایفای نقش مشکل و حساس دکتر یوری ژیواگو شاعر آرمان‌گرایی که بین انقلاب و عشق گرفتارشده انتخاب کرد. چشمان اندوهگین و بازی بی‌نقص شریف در کنار جولی کریستی و رد استایگر همه عاشقان سینما را به سالن‌ها کشاند و یکی از بهترین عاشقانه‌های تاریخ سینما شکل گرفت. شریف برای بازی دیدنی‌اش مورد تحسین قرار گرفت و در همان سال جایزه گلدن گلوب را دریافت کرد.

یکی دیگر از فیلم‌های معروف و پرفروشش «دختر مسخره» ساخته ویلیام وایلر است. عکس شریف و باربارا استرایسند بارها بر روی جلد مجلات معروف سینمایی چاپ شد و حاشیه‌های فراوانی برایشان رقم زد. عمر شریف این امکان مهم را داشت تا در سال 1969 در نقش چه گوارا رهبر انقلابی کوبا ظاهر شود. فیلم ازلحاظ تجاری و هنری شکست خورد و نتوانست شریف را در ایفای یک چهره تاریخی سربلند نشان دهد. در آغاز دهه 70 عمر شریف انتخاب‌های نادرستی را پشت سر گذاشت. فیلم‌های نیروی مخرب حق‌دوست داشتن، ملاقات و پلنگ صورتی دوباره ضربه می‌زند هیچ‌کدام او را به‌روزهای اوجش نرساند. عمر شریف دهه هشتاد را با بازی در نقش شخصیت‌های متوسط و ضعیف آغاز کرد و هیچ‌گاه تا آخر عمر نتوانست خاطره بازی‌های خوب گذشته‌اش را زنده کند. چندی پیش قبل از مرگش طارق تنها پسرش و یادگار ازدواجش با فاتح حمامه طی مصاحبه‌ای با روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها اعلام کرد پدرش مبتلابه بیماری آلزایمر شده است. عمر شریف این امکان را نداشت که با آلزایمر دست‌وپنجه نرم کند و براثر حمله قلبی در سن 83 سالگی در بیمارستانی در شهر قاهره چهره در نقاب مرگ کشید. یادش گرامی باد.