نگاهی به آلبوم جدید مدونا با عنوان «مادام ایکس»

سلیس: «مادام ایکس»، چهاردهمین آلبوم «مدونا» خواننده مشهور آمریکایی با استقبال گسترده‌ای روبه‌رو شده است. او با این آلبوم رکورد جدیدی از خود برجای گذاشت.

این مجموعه شامل ۱۳ آهنگ در سبک‌های لاتین، ورلد بیت، ترپ و آرت پاپ است. مدونا که چندی پیش به پرتغال رفته و در شهر لیسبون زندگی می‌کند، در این آلبوم با گروهی از هنرمندان مشهور اروپایی همکاری داشته و به زبان‌های انگلیسی، اسپانیولی و پرتغالی می‌خواند. آهنگ‌های آلبوم درباره زنی به نام «مادام ایکس» است که باشخصیت‌های مختلفی در ترانه‌ها ظهور می‌کند، مبارزی آزادیخواه، مربی رقص چاچا، زنی در جستجوی عشق یا فردی با نگاهی نوستالژیک به گذشته و دوران کودکی.

مدونا، مادام ایکس را یک مأمور مخفی توصیف می‌کند که در موقعیت‌های مختلف هویتش را تغییر می‌دهد تا به سایرین کمک کند چون در قبال آن‌ها احساس مسئولیت می‌کند، او صدای نیازمندانی است که کسی به آن‌ها توجهی ندارد. این ستاره بزرگ موسیقی در این آلبوم با مالوما، کوآو، سوآیی لی و آنیتا نیز می‌خواند و چند آهنگ به‌صورت مشترک اجراشده است. او در این مجموعه نیز مانند آثار گذشته خود به سراغ سوژه‌های جنجالی و بحث‌برانگیزی رفته و به موضوعاتی چون برابری‌های جنسیتی و نژادی، آزادی بیان و اندیشه، عدالت، فقر، کودکان کار و آزارهای جنسی زنان می‌پردازد.

آلبوم جدید مدونا مملو از ترانه‌هایی است که از فضایی شاد برخوردارند. ترانه «باله تاریک»، با سخنانی تهدیدآمیز آغاز می‌شود و به‌مرور به کابوسی از موسیقی والس تبدیل می‌شود. ترانه «کنترل خالق» با صدای دیوانه‌وار ویولن‌ها آغاز می‌شود. این صداها مدام بالا می‌رود و به‌نوعی صدای آزاردهنده شلیک به گوش می‌رسد؛ و ترانه «من قیام می‌کنم» به نظر می‌رسد برگرفته از اظهارات بازماندگان تیراندازی در مدرسه «پارکلند» باشد. مدونا در چهاردهمین آلبومش به دنبال تولید موسیقی‌ای نیست که ازنظر همگان همه‌چیزتمام باشد.

آلبوم «مادام ایکس» ۳۶ سال پس از انتشار نخستین ترانه مدونا منتشرشده است. در این مدت مدونا توانسته به پردرآمدترین زن کنسرت گذار تاریخ تبدیل شود. آلبوم جدید مدونای ۶۰ ساله یکی از هیجان‌انگیز‌ترین، خشن‌ترین و درعین‌حال دیوانه‌ترین آثار اوست. آلبوم پیشین او که سال ۲۰۱۵ با نام «قلب طغیانگر» منتشر شد، ناامیدکننده بود، آن‌هم نه آن‌قدر به خاطر محتوایش که به خاطر ماجراهایی که سر تبلیغاتش پیش آمد. برای تبلیغ آن آلبوم مدونا یک مجموعه عکس از فعالان مدنی منتشر کرد که با نوار سیاه طناب‌پیچ شده بودند تا تداعی‌گر مضمون هنری آلبوم باشند. زمانی که عکس‌ها و ترانه‌هایی از این آلبوم زودتر از موعد به بیرون درز کرد، او این عمل را با تجاوز مقایسه کرد. «مادام ایکس» در مقابل از ابتدا تا انتها شما را شگفت‌زده می‌کند. این یک آلبوم جذاب است با ترانه‌هایی که اغلب عالی و گاه افتضاح هستند.

اقامت چندساله  مدونا در پرتغال و ضبط  آلبوم «مادام ایکس» در لیسبون، لندن، نیویورک و لس‌آنجلس مجموعاً روی محتوای موسیقی آن تأثیر گذاشته است. این آلبوم  مجموعه‌ای از فرهنگ‌های مختلف  و ملغمه‌ای  از چهچهه‌های آوازهای لاتین، آلات موسیقی جامائیکا، طبل آفریقایی، کُر کلیسا و ضرب موسیقی دیسکویی است.  این خود گاهی ممکن است ترانه‌ها را تا مرز ناموفق بودن پیش ببرد.  ترانه «زنده بیا» که با همراهی گروه کر «بچه‌های تیفین» در لندن ساخته‌شده، عظیم و سینمایی است. «جست‌و‌جو نمی‌کنم، بلکه پیدا می‌کنم» ترکیبی است از «احساس خوب» نینا سیمون، ترانه‌های سبک هاوس دهه ۹۰ و اجرای ارکسترالی از فیلم جیمز باند (و  یادمان نرود ترانه سال ۲۰۰۲ مدونا با نام «روز دیگری می‌میرم» برای فیلم جیمز باند ساخته شد).

اشعار آلبوم آزاد و رها هستند. مدونا در «باله تاریک» می‌خواند: «مردم می‌گویند که دهنم را ببندم. می‌گویند که ممکن است نابود بشوم». شکی نیست که این اشاره‌ای است به شوک و وحشتی که مدونا با اقدامات آتشینش در ۴۰ سال  گذشته در عرصه موسیقی پاپ ایجاد کرده است. او می‌خواند: «دروغ‌های قشنگت را برای خودت نگه‌دار، چون برای من اهمیتی ندارد»؛ اما این آلبوم بیش از آن‌که واکنش شخصی او باشد، یک اظهارنظر سیاسی است. در «کنترل خالق» که به‌وضوح اشاره دارد به قوانین ضعیف محدود کردن خرید اسلحه در آمریکا، او با صدایی که گویی از پشت آرواره‌های به هم فشرده‌اش به گوش می‌رسد، می‌خواند: «وقتی از اصلاحات حرف می‌زنند خنده‌ام می‌گیرد،  وانمود می‌کنند که دارند کمک می‌کنند و من خنده‌ام می‌گیرد».

ترانه «باتوکا» یک سرود هیجان‌انگیز است که با همراهی گروه کر «باتوکادِیراس» ساخته‌شده. این گروه کر که در پرتغال مستقر است، میراثش به کِیپ وِرد بازمی‌گردد. در «باتوکا» او می‌خواند: «آن پیرمرد را بگیرید و او را به زندان بیاندازید تا دیگر نتواند جلویمان را بگیرد و نتواند آزارمان بدهد». حدس این‌که منظور مدونا از پیرمرد کیست، نباید خیلی سخت باشد.

مدونا همیشه سعی کرده است صدای بی‌صدایان باشد. گاهی آن‌قدر در این مسیر پیش می‌رود که خودش هم یکی از آن‌ها می‌شود. او همین کار را در ترانه «قاتلانی که مهمانی می‌گیرند» انجام داده است. در این ترانه که به‌شدت ناسازگار با بقیه آلبوم به نظر می‌رسد، او عمدتاً ساکت است.

روزنامه نیویورک‌تایمز اخیراً شرح‌حالی از مدونا منتشر کرد که چندان به مذاق او خوش نیامد. در این شرح‌حال، نویسنده در تقدیر از مدونا آورده بود که درحالی‌که جامعه از زنان مسن‌تر انتظار رفتارهای مشخصی دارد، مدونا حاضر نیست تن به این انتظارات بدهد؛ اما اگر آلبوم «مادام ایکس» را ملاک قرار بدهیم، به نظر می‌رسد مدونا تمام این کارها را برای کسی جز خودش انجام نداده است. همان‌طوری که خودش هم در ترانه پاپ دیسکویی «آینده» می‌خواند: «به من نگو که فقط چون تو می‌خواهی، باید بس کنم».

«مادام ایکس» تنها یک روز پس از انتشار از طریق کمپانی صفحه‌پرکنی اینتراسکوپ، پرفروش‌ترین آلبوم موسیقی در آمریکا و بسیاری از کشورهای جهان شد و رکورد تازه‌ای در این زمینه ثبت کرد. مدونا به مناسبت انتشار آلبوم تور جهانی بزرگی را از سپتامبر آینده آغاز می‌کند.

الکساندرا پولارد، ایندیپندنت